ΕΥ: Συνέντευξη του Π. Παπάζογλου στην Αΐντα Κίτου

“Η επιστροφή στην ανάπτυξη, δεν μπορεί παρά να βασιστεί στις επενδύσεις και στην υγιή επιχειρηματικότητα που προϋποθέτουν την αποκατάσταση ενός κλίματος εμπιστοσύνης”, όπως δηλώνει σε συνέντευξή του στο Capital.gr, ο κ. Παναγιώτης Παπάζογλου, διευθύνων σύμβουλος της EY Ελλάδος. 

Χαρακτήρισε “ανησυχητικά” τα στοιχεία – έκπληξη της ΕΛΣΤΑΤ για βαθιά ύφεση το δ’ τρίμηνο του 2016, καθώς όπως εξήγησε, δημιουργούν αμφιβολίες για την επίτευξη του στόχου ανάπτυξης 2,7% για το 2017. Αναφερόμενος στο τεράστιο πρόβλημα της ανεργίας και του brain drain τόνισε την ανάγκη να αρχίσει ένας διάλογος για την αναντιστοιχία μεταξύ των γνώσεων και των δεξιοτήτων που χρειάζεται η αγορά σήμερα.

Παράλληλα αναφέρθηκε στα πολλαπλά οφέλη του QE και την ανάγκη να μην εξαντληθούν τα χρονικά περιθώρια στην διαπραγμάτευση. Προσδιόρισε το τρίπτυχο για την προσέλευση ξένων επενδύσεων, τις οποίες χαρακτήρισε “μονόδρομο” για την ελληνική οικονομία, ενώ χαρακτήρισε “ασφυκτικό” το πλαίσιο για τις επιχειρήσεις στην Ελλάδα. Επιπλέον, εξήγησε γιατί η Ευρώπη παραμένει ένας εξαιρετικά ελκυστικός επενδυτικός προορισμός, παρά την πολιτική αβεβαιότητα, ενώ χαρακτήρισε “ορόσημο” τις γαλλικές εκλογές. 

Τέλος, ο κ. Παπάζογλου, με αφορμή την παγκόσμια ημέρα της γυναίκας αναφέρθηκε στο θέμα της ισότητας ευκαιριών μεταξύ ανδρών και γυναικών στον επαγγελματικό στίβο, όπου δυστυχώς όχι απλώς δεν σημειώνεται πρόοδος, αλλά η απόσταση διευρύνεται. Προσδιόρισε τα αίτια και πρότεινε λύσεις για την αντιμετώπιση αυτής της αρνητικής εξέλιξης.

Δυστυχώς όχι, ενώ σε θέματα εκπαίδευσης η απόσταση μεταξύ ανδρών και γυναικών μοιάζει να μειώνεται, σε ό,τι αφορά τις ευκαιρίες επαγγελματικής εξέλιξης μοιάζει να διευρύνεται. Το 2015, μια μελέτη του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ εκτιμούσε ότι, με τα σημερινά δεδομένα θα χρειαστούν 117 χρόνια για να πετύχουμε πλήρη ισότητα στην εργασία. Πριν ένα χρόνο η ίδια μελέτη προέβλεπε ότι θα χρειασθούν 80 χρόνια. Είναι σαν να λέμε ότι ούτε τα παιδιά μας, ούτε τα εγγόνια μας δε θα το ζήσουν. Ακόμη και στις ΗΠΑ, όπου έχουν γίνει σημαντικά βήματα, το 45% των γυναικών δε μετέχει στην αγορά εργασίας. Δεν είναι απλώς άδικο, είναι και ανόητο. Έχει υπολογισθεί ότι η σωστή αξιοποίηση του γυναικείου ανθρώπινου δυναμικού μέσω της ισότητας ευκαιριών θα μπορούσε να αυξήσει το παγκόσμιο ΑΕΠ κατά 25%. 

Σημειώνεται ότι η ΕΥ, στα πλαίσια της δέσμευσής της για τη συμβολή στη δημιουργία ενός καλύτερου κόσμου, προχώρησε τον Απρίλιο του 2015 στη σύσταση του Women3. The Power of Three, ενός forum μέσω του οποίου εταιρικές, επιχειρηματικές και κυβερνητικές οργανώσεις καταθέτουν τις προτάσεις τους για την επιτάχυνση της επίτευξης της ισότητας των φύλων. Οι προσπάθειες της πρωτοβουλίας αυτής συγκεντρώνονται κυρίως στη δημιουργία του εργασιακού περιβάλλοντος και την ανάπτυξη των δεξιοτήτων που θα επιτρέψουν στις γυναίκες να επιτύχουν την επαγγελματική ισοτιμία.

Θα έλεγα δυο πράγματα: Πρώτον, δεν αντιμετωπίζουμε αποτελεσματικά τις προκαταλήψεις και τα στερεότυπα. Δεν είναι δυνατόν τον 21ο αιώνα τα ΜΜΕ όταν προβάλουν έναν άνδρα να μιλούν για τα επαγγελματικά του επιτεύγματα και όταν προβάλουν μια γυναίκα να αναφέρονται στην ομορφιά ή την οικογένειά της. Δεύτερον, και ίσως σημαντικότερο, δεν αντιμετωπίζουμε τα προβλήματα που συναντά μια γυναίκα στην προσπάθεια να εξισορροπήσει την επαγγελματική της σταδιοδρομία με τις οικογενειακές της υποχρεώσεις. Ενώ τα δυο πρώτα χρόνια της εργασίας τους, το 52% των γυναικών αναφέρουν ότι θα ήθελαν να αναλάβουν διευθυντικές θέσεις στην επιχείρησή τους, μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια το ποσοστό αυτό μειώνεται στο 16%. Αυτό συμβαίνει επειδή βρίσκονται αντιμέτωπες με αυτές τις δυσκολίες, επειδή δε βρίσκουν τη βοήθεια που χρειάζονται και επειδή συναντούν μια όχι ιδιαίτερα φιλική εταιρική κουλτούρα.

Νομίζω χρειάζονται αλλαγές σε προσωπικό, κοινωνικό και θεσμικό επίπεδο. Ως άτομα στην καθημερινή μας ζωή πρέπει να μάθουμε να δίνουμε ίσες ευκαιρίες, ως κοινωνία πρέπει να αλλάξουμε το σύστημα αξιών μας και, τέλος, η πολιτεία πρέπει να υιοθετήσει στοχευμένα μέτρα και πολιτικές που θα επιταχύνουν τα πράγματα. Οι επιχειρήσεις, ειδικότερα, χωρίς να περιμένουν την παρέμβαση της πολιτείας, πρέπει να υιοθετήσουν ευέλικτα εργασιακά μοντέλα και ένα περιβάλλον το οποίο να στηρίζει έμπρακτά το διπλό ρόλο των γυναικών. Πρέπει επίσης να επιδιώξουν άμεσα την ισχυρότερη εκπροσώπηση των γυναικών σε διευθυντικές θέσεις και στα διοικητικά τους συμβούλια ώστε να λειτουργήσουν ως πρότυπα. Εμείς, από τη μεριά μας ως ΕΥ παγκοσμίως, στο πλαίσιο της δέσμευσής μας για τη συμβολή στη δημιουργία ενός καλύτερου κόσμου, προχωρήσαμε τον Απρίλιο του 2015 στη σύσταση του Women3 The Power of Three, ενός forum μέσω του οποίου εταιρικές, επιχειρηματικές και κυβερνητικές οργανώσεις καταθέτουν τις προτάσεις τους για την επιτάχυνση της επίτευξης της ισότητας των φύλων. Οι προσπάθειες της πρωτοβουλίας αυτής συγκεντρώνονται κυρίως στη δημιουργία του εργασιακού περιβάλλοντος και την ανάπτυξη των δεξιοτήτων που θα επιτρέψουν στις γυναίκες να επιτύχουν την επαγγελματική ισοτιμία.

Η επιστροφή της χώρας στην ανάπτυξη, και κατ’ επέκταση η δραστική αντιμετώπιση του προβλήματος της ανεργίας, δεν μπορεί παρά να βασιστεί στις επενδύσεις και στην υγιή επιχειρηματικότητα. Προϋπόθεση για τις επενδύσεις είναι η αποκατάσταση ενός κλίματος εμπιστοσύνης. Ωστόσο, ειδικότερα για το θέμα της ανεργίας υπάρχει και μια ακόμη σημαντική παράμετρος, η αναντιστοιχία μεταξύ των γνώσεων και των δεξιοτήτων που χρειάζεται η αγορά σήμερα και αυτών που παράγει το εκπαιδευτικό μας σύστημα. Οι επιχειρήσεις στους κλάδους αιχμής της ελληνικής οικονομίας, όπως η πληροφορική ή τα τρόφιμα, δε βρίσκουν σήμερα το κατάλληλο προσωπικό, ενώ την ίδια ώρα από τα πανεπιστήμιά μας εξακολουθούν να αποφοιτούν κατά πλειοψηφία γιατροί, δικηγόροι και φιλόλογοι. Είναι ανάγκη επιτέλους να αρχίσει ένας διάλογος στο ζήτημα αυτό και να επιταχυνθεί ένας εθνικός σχεδιασμός. 

Τα εμπόδια είναι πολλά και συνδυαστικά δημιουργούν ένα ασφυκτικό πλαίσιο για τις επιχειρήσεις. Νομίζω τα σημαντικότερα εμπόδια είναι η πολυνομία, το ασταθές φορολογικό πλαίσιο, το υψηλό μη μισθολογικό κόστος, η γραφειοκρατία και οι αργοί ρυθμοί απονομής της δικαιοσύνης. Ενώ σε κάποια από αυτά τα μέτωπα έχει συντελεστεί πρόοδος, σε άλλα υπάρχει στασιμότητα, ενώ σε μερικά φοβούμαι ότι καταγράφεται οπισθοδρόμηση. Από την άλλη πλευρά, δεν θα κουραστώ να λέω ότι για την ελληνική κρίση έχουν μερίδιο ευθύνης και οι ελληνικές επιχειρήσεις, οι οποίες, στην πλειοψηφία τους, ήταν παραδοσιακά εξαρτημένες από το κράτος και τον προστατευτισμό και δεν είχαν εξαγωγικό προσανατολισμό. Έχασαν δε, τη μεγάλη ευκαιρία να εκσυγχρονιστούν κατά την περίοδο των χαμηλών επιτοκίων που ακολούθησε την ένταξη μας στην ευρωζώνη. Σήμερα οι επιχειρήσεις αυτές αναγκάζονται να προσαρμοστούν μέσα σε ένα εξαιρετικά δύσκολο περιβάλλον.   

  

Η Ευρώπη εξακολουθεί να αποτελεί ένα εξαιρετικά ελκυστικό επενδυτικό προορισμό κυρίως λόγω των ψηφιακών και logistics υποδομών, του ειδικευμένου εργατικού δυναμικού και του σταθερού νομικού και κανονιστικού περιβάλλοντος. Αντικίνητρα αποτελούν η έλλειψη ευελιξίας της αγοράς εργασίας, το υψηλό (σε σχέση με τις αναπτυσσόμενες αγορές) εργατικό κόστος και τα πολύπλοκα συστήματα εταιρικής φορολογίας. Σε αυτό το περιβάλλον, οι παράγοντες πολιτικής αστάθειας που αναφέρατε σίγουρα λειτουργούν αρνητικά καθώς υποσκάπτουν τις έννοιες της ασφάλειας και της προβλεψιμότητας με τις οποίες παραδοσιακά ταυτίζεται η Ευρώπη. Πιστεύω ότι όταν ξεπεράσουμε το ορόσημο των γαλλικών εκλογών και αποφευχθεί ο κίνδυνος επικράτησης δυνάμεων που αμφισβητούν τη θέση της Γαλλίας στο κέντρο της Ευρώπης, τα πράγματα θα ομαλοποιηθούν.    

Με δεδομένη τη χαμηλή συμμετοχή της αποταμίευσης στο ΑΕΠ της χώρας, η προσέλκυση ξένων επενδύσεων αποτελεί μονόδρομο. Δυστυχώς, η χώρα μας σήμερα δεν είναι στις πρώτες προτιμήσεις των επενδυτών, παρά το γεγονός ότι υπάρχουν σημαντικές ευκαιρίες. Να σας δώσω ένα παράδειγμα από το χώρο της ναυτιλίας, όπου η ΕΥ διαθέτει σημαντική τεχνογνωσία: δεδομένου ότι η χώρα μας διαθέτει το μεγαλύτερο εμπορικό στόλο διεθνώς, ο Πειραιάς θα μπορούσε να εξελιχθεί σε ένα από τα μεγαλύτερα ναυτιλιακά κέντρα παγκοσμίως, δημιουργώντας δεκάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας. Αυτό προϋποθέτει να δημιουργήσουμε τις συνθήκες εκείνες που θα προσελκύσουν μια σειρά από υποστηρικτικές δραστηριότητες, από χρηματοδοτικές, ασφαλιστικές και συμβουλευτικές υπηρεσίες μέχρι τροφοδοσίες, ναυπηγοεπισκευαστικές δραστηριότητες κλπ. Για να γίνει όμως αυτό χρειαζόμαστε ένα σταθερό φορολογικό και ρυθμιστικό πλαίσιο και ένα προβλέψιμο πολιτικό περιβάλλον.   

Σας ανέφερα προηγουμένως τους βασικούς παράγοντες που υποσκάπτουν την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων και συγχρόνως αποθαρρύνουν την έλευση ξένων επενδύσεων. Πέραν, όμως, της άρσης των αντικινήτρων αυτών, θα πρέπει και η επιχειρηματική κοινότητα στο σύνολό της να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων. Στην Ελλάδα διαθέτουμε ένα μεγάλο αριθμό υγιών επιχειρήσεων που, παρά το αρνητικό περιβάλλον, αναπτύσσονται και αφήνουν ένα θετικό αποτύπωμα και στο εξωτερικό. Αυτές οι επιχειρήσεις πρέπει να αποτελέσουν πρότυπο για όλους μας. Αυτόν ακριβώς το σκοπό εξυπηρετεί και ο θεσμός της ΕΥ “Επιχειρηματία της Χρονιάς”, να αναδείξει και να επιβραβεύσει τις επιχειρήσεις εκείνες που δημιουργούν ένα νέο θετικό αφήγημα δείχνοντας το δρόμο στη νέα γενιά επιχειρηματιών.       

Τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το τελευταίο τρίμηνο είναι ανησυχητικά, δεδομένου ότι δημιουργούν αμφιβολίες για την επίτευξη του στόχου ανάπτυξης 2,7% για το 2017. Όλα τα δημοσιονομικά μεγέθη για το 2017 βασίζονται σε αυτήν την πρόβλεψη, συνεπώς οποιαδήποτε υστέρηση θα μας οδηγήσει σε αρνητικές εξελίξεις. Η εξέλιξη αυτή δε βοηθά τη διαπραγμάτευση για το κλείσιμο της αξιολόγησης. Όσον αφορά το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, η ένταξη της χώρας μας, σε συνδυασμό με την ολοκλήρωση της αξιολόγησης, θα έχει πολλαπλά οφέλη: θα βοηθήσει τη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων, θα μειώσει τις αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων και την αίσθηση του country risk, θα επαναφέρει την αίσθηση της συστημικής ευστάθειας και μεσοπρόθεσμα θα διευκολύνει την έξοδο της χώρας μας στις αγορές. Φοβάμαι ότι το κόστος της καθυστέρησης, το οποίο είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την οικονομία της χώρας, δεν μπορεί να υπερβαίνει τα προσδοκώμενα οφέλη από τη διαπραγμάτευση. Θέλω να πιστεύω ότι τα χρονικά περιθώρια δεν έχουν εξαντληθεί και ότι θα γίνουν από όλες τις πλευρές οι απαραίτητες υποχωρήσεις στη διαπραγμάτευση, για το καλό της πραγματικής οικονομίας και της ελληνικής κοινωνίας.