Ε.Β.Ε.Α: Ψηφιακή τεχνολογία και νησιωτικότητα

Ένα από τα σημαντικότερα οφέλη από την ανάπτυξη της ψηφιακής τεχνολογίας, είναι η δυνατότητα μείωσης των ανισοτήτων σε επίπεδο χωρικής συνοχής και ανάπτυξης. Κι αυτό εφαρμόζεται κατ’ εξοχήν στην περίπτωση των νησιών. Βεβαίως, όλα τα νησιά δεν είναι τα ίδια. Αντιμετωπίζουν διαφορετικές προκλήσεις, ανάλογα με το μέγεθος, την πληθυσμιακή πυκνότητα, την απόστασή τους από την ηπειρωτική χώρα, το βαθμό πολιτικής και οικονομικής αποκέντρωσης. Διαθέτουν, όμως, ως κοινό χαρακτηριστικό τη λεγόμενη νησιωτικότητα. Μια μόνιμη κατάσταση γεωγραφικής ασυνέχειας, η οποία επηρεάζει σημαντικά τον αναπτυξιακό χαρακτήρα των νησιών και την ποιότητα ζωής των κατοίκων τους.

Η απομόνωση, η οποία αποτελεί το βασικό πρόβλημα της νησιωτικότητας, σχετίζεται με συγκεκριμένες δυσκολίες και περιορισμούς, όπως είναι το αυξημένο κόστος μεταφορών, η αυξημένη πρόσβαση σε υποδομές και υπηρεσίες υγείας και εκπαίδευσης, η περιορισμένη ποικιλία πλουτοπαραγωγικών πηγών, το υψηλό κόστος δημιουργίας και συντήρησης υποδομών, η απουσία οικονομιών κλίμακας για τις επιχειρήσεις. Ως αποτέλεσμα αυτών των περιορισμών, οι τοπικές νησιωτικές οικονομίες είναι δύσκολο να μετασχηματιστούν. Αδυνατούν να προσελκύσουν νέες επενδύσεις, αλλά και να πραγματοποιήσουν εξαγωγές, πέρα από λίγα τοπικά προϊόντα, ενώ σε πολλές περιπτώσεις η οικονομία τους στηρίζεται αποκλειστικά σχεδόν στον εξωστρεφή, αλλά εξαιρετικά ευαίσθητο τομέα του τουρισμού. Αποτέλεσμα είναι οι κάτοικοι των νησιών να αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της ανεργίας πολύ πιο  έντονα, από ό,τι στην ηπειρωτική χώρα, με τους νεότερους να επιλέγουν το δρόμο της εσωτερικής μετανάστευσης.

Πέρα, όμως, από τις εγγενείς αδυναμίες, υπάρχει και η άλλη πλευρά του νομίσματος, που αφορά τις θετικές προεκτάσεις της νησιωτικότητας: το φυσικό πλούτο και τα μοναδικής σημασίας οικοσυστήματα, μια ισχυρή πολιτιστική ταυτότητα, μια ξεχωριστή, ελκυστική παράδοση. Η ψηφιακή τεχνολογία μπορεί να υποστηρίξει αυτόν τον πλουραλισμό στοιχείων, περιορίζοντας τα μειονεκτήματα και τονώνοντας τα πλεονεκτήματα, που συνδέονται με τη νησιωτικότητα. Μπορεί να ευνοήσει την ανάδυση νέων τοπικών υποδειγμάτων ανάπτυξης, που συνδυάζουν με τον καλύτερο τρόπο περιβαλλοντικές, οικονομικές, κοινωνικές και τεχνολογικές λύσεις. Μπορεί να συμβάλει στη βέλτιστη χρήση των πόρων και των υποδομών κάθε νησιού, να ενθαρρύνει την υιοθέτηση νέων επιχειρηματικών μοντέλων, να αυξήσει την ελκυστικότητα των νησιών, ως τόπων διαμονής, εργασίας και επενδύσεων.

Ήδη στην Ευρώπη υπάρχουν εξαιρετικά παραδείγματα αξιοποίησης της ψηφιακής τεχνολογίας, με τα Επιμελητήρια να αναλαμβάνουν και σε αυτή την περίπτωση ουσιαστικό ρόλο.  Είναι γνωστό ότι τα τελευταία χρόνια, ο Επιμελητηριακός θεσμός σε πανευρωπαϊκό επίπεδο μετασχηματίζει τη λειτουργία και τις υπηρεσίες του, με σκοπό να ανταποκριθεί στις ανάγκες μιας νέας γενιάς επιχειρήσεων, οι οποίες θέλουν να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες της ψηφιακής εποχής. Στην Ελλάδα, παρά τις δυσκολίες που δημιούργησε η κρίση, τα Επιμελητήρια έχουν κάνει σημαντικά  βήματα για την ψηφιακή αναβάθμιση των υπηρεσιών τους, με την ανάπτυξη portal και ηλεκτρονικών οδηγών πληροφόρησης, με αξιοποίηση της απομακρυσμένης ηλεκτρονικής υπογραφής, με τη λειτουργία ψηφιακών onestopshops για την ίδρυση νέων επιχειρήσεων κ.α.

Ζητούμενο, ωστόσο, αποτελεί η διαμόρφωση μιας ευρύτερης ψηφιακής στρατηγικής για τα νησιά, την οποία τα Επιμελητήρια θα αναλάβουν να υποστηρίξουν, αξιοποιώντας την τοπική τους γνώση, αλλά και την ευρωπαϊκή τους δικτύωση. Η στρατηγική αυτή θα πρέπει να καλύπτει μια σειρά από τομείς, όπως οι επενδύσεις για τη δημιουργία των απαραίτητων τηλεπικοινωνιακών υποδομών, αλλά και για την ανάπτυξη ψηφιακών εφαρμογών που βοηθούν στην υπέρβαση των φυσικών μειονεκτημάτων των νησιών – όπως για παράδειγμα στους τομείς της διακυβέρνησης, της υγείας, της εκπαίδευσης και κατάρτισης, των υποδομών, της κοινωνικής πρόνοιας, του χωροταξικού σχεδιασμού. Μια ολοκληρωμένη στρατηγική θα πρέπει, επίσης, να περιλαμβάνει δράσεις και πολιτικές για την ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων, η οποία συνιστά μια από τις σημαντικότερες προκλήσεις της εποχής, για την επιχειρηματικότητα και την απασχόληση. στα νησιά και όχι μόνο. Για να μπορέσουν οι νησιωτικές κοινωνίες και επιχειρήσεις να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες της ψηφιακής τεχνολογίας χρειάζονται ενδυνάμωση και υποστήριξη για την απόκτηση ψηφιακών δεξιοτήτων.

Συνηθίζουμε να λέμε ότι σε κάθε επαναστατική για την ανθρωπότητα εξέλιξη, υπάρχουν κερδισμένοι και χαμένοι. Οφείλουμε να διασφαλίσουμε ότι τα ελληνικά και τα ευρωπαϊκά νησιά θα είναι μεταξύ των κερδισμένων της ψηφιακής επανάστασης. Θα μπορέσουν να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες της ψηφιακής τεχνολογίας, για να αντιμετωπίσουν τα μειονεκτήματά τους και να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για μια έξυπνη, βιώσιμη, συνεκτική ανάπτυξη.