Άρθρο του Ιωάννη Σαλαβόπουλου
Σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία και σε ένα διασυνδεδεμένο κόσμο, στον οποίο όταν κρυολογεί η Αμερική, φτερνίζεται η Ευρώπη, η κοινωνική και οικονομική ευημερία, η ανάπτυξη και η απασχόληση σε μια ευρωπαϊκή χώρα είναι πολύ περισσότερο εξασφαλισμένη αν ανήκει σε μια προηγμένη, ολοκληρωμένη, οικονομική και νομισματική ένωση, όπως η ΕΕ και η Ευρωζώνη, η οποία αποτελεί το σκληρό πυρήνα και το Κλαμπ των ισχυρών της ΕΕ.
Η ασπίδα προστασίας που παρέχει είναι ακόμα μεγαλύτερης σημασίας σε καιρό οικονομικής και χρηματοπιστωτικής αστάθειας και κρίσης, καθότι η ΕΕ διαθέτει πλέον μετά την κρίση μηχανισμούς και εργαλεία προστασίας (EFSF, ESM, πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης –QE- της ΕΚΤ).
Η ΕΕ και Ευρωζώνη, πάρα τις όποιες ατέλειες τους όσον αφορά την αρχιτεκτονική τους, όπως η απουσία πολιτικής ενοποίησης και εμβάθυνσης ως προς την ΕΕ και η απουσία κοινής δημοσιονομικής πολιτικής (πέραν της κοινής νομισματικής πολιτικής και των κοινών κανόνων τραπεζικής εποπτείας) ως προς την Ευρωζώνη, παραμένουν το πιο ολοκληρωμένο οικοδόμημα κρατών – μελών στον κόσμο σε σύγκριση με οποιαδήποτε άλλη, όπως πχ NAFTA, Mercosur, Ευρασιατική Οικονομική Ένωση (Euroasian Economic Union).
Οι περισσότεροι έχουν αποδεχθεί λάθη των τελευταίων ετών από την πλευρά της ΕΕ και της Ευρωζώνης ως προς την αργή αντιμετώπιση της κρίσης και της διάσωσης της Ελλάδας στο πλαίσιο του πρώτου πακέτου διάσωσης, (που ανέβασε το κόστος του) αλλά και της αργοπορημένης σύστασης των μόνιμων ευρωπαϊκών μηχανισμών και εργαλείων άμυνας έναντι κρίσεων, που τώρα υπάρχουν (EFSF, ESM, πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ).
Παρά την αργοπορία της Ευρωζώνης ως προς την αντιμετώπιση της κρίσης και παρά το εσφαλμένο μίγμα οικονομικών πολιτικών που εφαρμόστηκαν στα κράτη – μέλη σε πρόγραμμα κατά τη διάρκεια της κρίσης, (κυρίως στην περίπτωση του προγράμματος της Ελλάδας οδήγησε σε βαθειά ύφεση), εντούτοις, δεδομένης της ανυπαρξίας εναλλακτικών και κυρίως στην περίπτωση της χώρας μας, του αποκλεισμού της από τις αγορές ομολόγων, το ευρωπαϊκό οικοδόμημα παραμένει το ασφαλέστερο καταφύγιο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι πλέον στη δεδομένη χρονική συγκυρία, η ευρωπαϊκή οικονομία, παρουσιάζει ανάκαμψη και ανάπτυξη τόσο για το 2015, ενώ το ίδιο αναμένεται και για το 2016.
Με βάση τα πλέον πρόσφατα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οικονομική ανάπτυξη στην ΕΕ, προβλέπεται να φθάσει το 1,8% του ΑΕΠ, ενώ στην Ευρωζώνη το 1,5% του ΑΕΠ το 2015.
Το 2016 αναμένεται αύξηση 2,1% και 1,9% αντίστοιχα. Χώρες που ήταν μέχρι πρόσφατα σε πρόγραμμα, όχι απλά δεν είναι σε ύφεση και βγήκαν από τα προγράμματα διάσωσης, αλλά παρουσιάζουν ανάπτυξη, όπως η Ιρλανδία, 3,5% το 2015 και 2016, η Πορτογαλία 1,6% το 2015 και 1,8% το 2016 αλλά και η Ισπανία, 2,8% το 2015 και 2,6% το 2016. Μέχρι πρόσφατα ως προς την Ελλάδα προβλεπόταν ανάπτυξη 1,5% το 2015 και ισχυρή ανάπτυξη 2,9% το 2016, ωστόσο μετά τις πρόσφατες οικονομικές εξελίξεις με την έλλειψη ρευστότητας εδώ και μήνες, είναι σίγουρο ότι η πορεία της οικονομίας τουλάχιστον το 2015 θα επηρεαστεί αρνητικά, ενώ τυχόν μη επίτευξη άμεσα συμφωνίας, οι ηπιότερες αρνητικές συνέπειες είναι, πιθανή ύφεση για το 2015, ενώ θα λειτουργήσει και σαν ντόμινο σε άλλους σημαντικούς οικονομικούς δείκτες της ελληνικής οικονομίας, όπως αυτών της ανεργίας, της κατανάλωσης, των εξαγωγών, των εισαγωγών, του τουρισμού κλπ.
Όσον αφορά τον τρόπο ανάκαμψης της οικονομίας, αξίζει να τονιστεί ότι μια οικονομία μπορεί να αναπτυχθεί με τους ακόλουθους βασικούς τρόπους ή με συνδυασμό αυτών:
1. Δανεισμός
2. Τόνωση της ζήτησης
3. Αύξηση των δημόσιων επενδύσεων
4. Αύξηση των ιδιωτικών επενδύσεων
5. Αύξηση των εξαγωγών
6. Αξιοποίηση των χρηματοδοτικών εργαλείων και προγραμμάτων της ΕΕ/Ευρωζώνης.
Βασική προϋπόθεση για όλους είναι η ομαλή λειτουργία του τραπεζικού συστήματος. Ακόμα όμως και αν αυτό επαναλειτουργήσει στην περίπτωση της Ελλάδας, δεδομένου, ότι στην παρούσα φάση, οι τρεις πρώτοι τρόποι ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας, πολύ λίγο μπορούν να συνεισφέρουν στην παρούσα συγκυρία, απομένουν οι τρεις τελευταίοι, οι οποίοι θα επιδράσουν θετικά, μόνο με τον όρο επίτευξης άμεσης συμφωνίας, ώστε να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των καταναλωτών, των επιχειρήσεων και των επενδυτών.
Προκειμένου να γίνει ακόμα σαφέστερο, γιατί η ευημερία μιας οικονομίας και μιας ευρωπαϊκής χώρας και δη της Ελλάδας, μπορεί να επιτευχθεί πιο αποτελεσματικά μέσα από την ΕΕ και την Ευρωζώνη, παρατίθενται ακολούθως οι 10 + 10 πιο σημαντικοί λόγοι.
Δέκα λόγοι για τους οποίους η ευημερία της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας πέρνα μέσα από την ΕΕ
1. Η ΕΕ είναι η μεγαλύτερη πολιτική και οικονομική ένωση στον κόσμο, κοιτίδα πολιτικής και οικονομικής σταθερότητας, ειρήνης, ασφάλειας, παιδείας και πολιτισμού.
2. Η ΕΕ είναι η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο και η μεγαλύτερη εμπορική δύναμη στον κόσμο, με ονομαστικό ΑΕΠ, 14.303 τρις. Ευρώ, αντιπροσωπεύοντας περί το 30% του παγκόσμιου ΑΕΠ και περί το 20% των διεθνών εμπορικών ροών παγκοσμίως.
3. Η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος επενδυτής στον κόσμο τόσο ως προς τις εκροές επενδύσεων (45,5% των παγκόσμιων επενδύσεων), όσο και των εισροών επενδύσεων (34,2%) και με διαφορά ο μεγαλύτερος επενδυτής στην Ελλάδα.
4. Η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέων αγαθών στον κόσμο (2.188 δις. Ευρώ) και με διαφορά η μεγαλύτερη αγορά για τα ελληνικά εξαγωγικά προϊόντα, απορροφώντας το 45,1% των ελληνικών εξαγωγών (Στοιχεία 2014), ενώ οι ελληνικές επιχειρήσεις έχουν πρόσβαση σε 500 εκ. καταναλωτές.
5. Η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας αγαθών στον κόσμο (2.415 δις. Ευρώ) και με διαφορά ο μεγαλύτερος προμηθευτής αγαθών της Ελλάδας, καλύπτοντας το 47,2% των ελληνικών αναγκών (Στοιχεία 2014).
6. Η ΕΕ είναι το μοναδικό οικοδόμημα που διαθέτει χρηματοδοτικούς θεσμούς (Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων), χρηματοδοτικά προγράμματα (ΕΣΠΑ ύψους 26 δις. κλπ) και χρηματοδοτικά εργαλεία (Πακέτο ανάπτυξης Γιούνκερ ύψους 315 δις. Ευρώ μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων, Ορίζοντας 2020 ύψους πάνω από 80 δις. ως το 2020), τα οποία όλα μαζί δίνουν τη δυνατότητα για επενδύσεις, συγχρηματοδοτήσεις και εν γένει παροχή ρευστότητας τόσο σε περιφέρειες κρατών – μελών, πανεπιστήμια, ινστιτούτα μικρομεσαίες και νεοφυείς επιχειρήσεις. Οι εν λόγω θεσμοί, προγράμματα και εργαλεία είναι περισσότερο παρά ποτέ αναγκαία για την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας, δεδομένης της έλλειψης ρευστότητας. Η Ελλάδα είναι σημαντικό να διασφαλίσει τη ροή ευρωπαϊκών κονδυλίων, τα οποία ανέρχονται συνολικά σε 35 δις. Ευρώ, αναλυόμενα ως ακολούθως: α. 8,2 δις. Ευρώ από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, β. 3,9 δις. Ευρώ από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, γ. 3,2 δις. Ευρώ από το Ταμείο Συνοχής, δ. 19,5 δις. Ευρώ από το ΕΣΠΑ, ε. 15,5 αγροτικές ενισχύσεις.
7. Ελευθερία διακίνησης προσώπων, κεφαλαίων και υπηρεσιών, κάτι που αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και τους εργαζομένους.
8. Η ΕΕ είναι πιο ανοιχτή και εξωστρεφής οικονομία με ελεύθερο ανταγωνισμό, και υψηλή ποιότητα προϊόντων, ενώ ταυτόχρονα διαθέτει και τα υψηλότερα στάνταρντς προστασίας των καταναλωτών. Μέσω της ΕΕ ενισχύεται η διεθνοποίηση των οικονομιών των κρατών – μελών και η εξωστρέφεια των μικρομεσαίων επιχειρήσεων τους.
9. Η ΕΕ είναι η πιο σημαντική αγορά για τον ελληνικό τουρισμό παγκοσμίως, καλύπτοντας το 2014 το 50,4% των αλλοδαπών τουριστών, που επισκέφθηκαν την Ελλάδα.
10. Η στρατηγική ατζέντα Ευρώπη 2020 προάγει πολιτικές που ενισχύουν την καινοτομία, την απασχόληση, το περιβάλλον και την αειφορία, κάτι που προάγει την οικονομική και κοινωνική ευημερία.
Δέκα λόγοι για τους οποίους η κοινωνική σταθερότητα και η οικονομική ανάπτυξη πέρνα μέσα από την Ευρωζώνη
1. Η Ευρωζώνη είναι η μεγαλύτερη και πιο ολοκληρωμένη οικονομική και νομισματική ένωση στον κόσμο ως τμήμα μιας ενιαίας εσωτερικής αγοράς, γεγονός που ενδοκοινοτικά εξαφανίζει τους συναλλαγματικούς κινδύνους, ενισχύει τον ενδοκοινοτικό εμπόριο, τις ενδοκοινοτικές επενδύσεις και την απασχόληση.
2. Η Ευρωζώνη είναι ο πυρήνας και τον Κλαμπ των ισχυρών της ΕΕ, μέσα από τον οποία, ένα κράτος – μέλος μπορεί να συνδιαμορφώσει από ισχυρότερη θέση τις ευρωπαϊκές αποφάσεις.
3. Το Ευρώ είναι το σημαντικότερο αποθεματικό νόμισμα στην Ευρώπη και το δεύτερο σημαντικότερο στον κόσμο μετά το αμερικανικό δολάριο, ενώ εξασφαλίζει νομισματική σταθερότητα.
4. Σταθερή νομισματική πολιτική μέσω της ΕΚΤ με διατήρηση του Ευρώ ως ισχυρού παγκόσμιου νομίσματος, χαμηλού πληθωρισμού, σταθερών τιμών και άρα της αξίας χρήματος σε σταθερά επίπεδα, αλλά και της προσαρμογής των επιτοκίων ανάλογα με την πορεία της ευρωπαϊκής οικονομίας.
5. Διάθεση εργαλείων αντιμετώπισης οικονομικών και χρηματοπιστωτικών κρίσεων, όπως το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, αγοράς ομολόγων, πρόγραμμα έκτακτης παροχής ρευστότητας (ELA) της ΕΚΤ.
6. Σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος μέσω της τραπεζικής ένωσης και της ευρωπαϊκής εποπτείας των συστημικών τραπεζών κάθε κράτους – μέλους.
7. Στην ευρωζώνη είναι μέλη οι ισχυρότερες οικονομίες της ΕΕ, ενώ η Ευρωζώνη σε σύγκριση με την ΕΕ των 28 είναι ο μεγαλύτερος επενδυτής στην Ελλάδα.
8. Η Ευρωζώνη είναι σε σύγκριση με την ΕΕ των 28, η μεγαλύτερη αγορά για τα ελληνικά εξαγωγικά προϊόντα, απορροφώντας το 30,8% των ελληνικών εξαγωγών (Στοιχεία 2014).
9. Η Ευρωζώνη είναι σε σύγκριση με την ΕΕ των 28, ο μεγαλύτερος προμηθευτής αγαθών στην Ελλάδα, καλύπτοντας το 39,2% των ελληνικών εισαγωγών (Στοιχεία 2014).
10. Η Ευρωζώνη είναι σε σύγκριση με τους 28 της ΕΕ η πιο σημαντική αγορά για τον ελληνικό τουρισμό καλύπτοντας το 2014, το 39,2% των αλλοδαπών τουριστών που επισκέφθηκαν την Ελλάδα.
Είναι ζωτικής σημασίας για το μέλλον της ελληνικής οικονομίας, της κοινωνίας, της Ελλάδας να βρεθεί άμεσα βιώσιμη λύση στην ελληνική κρίση στο πλαίσιο της ΕΕ και της Ευρωζώνης και να ξαναρχίσει άμεσα η ομαλή λειτουργία του τραπεζικού συστήματος και της ελληνικής οικονομίας, ώστε να επανέλθει η ανάπτυξη και ευημερία και η Ελλάδα να παραμείνει ισότιμος συνδιαμορφωτής των ευρωπαϊκών αποφάσεων ως ισότιμο κράτος – μέλος της ΕΕ και της Ευρωζώνης.
* Ο κ. Γιάννης Σαλαβόπουλος, ΜΒΑ, είναι αναλυτής Ελληνο-Γερμανικών Οικονομικών Σχέσεων, Tιμητικό μέλος του Εποπτικού Συμβουλίου του Πανεπιστημίου European Business College
** Οι απόψεις που εκφράζονται στο παρόν άρθρο είναι προσωπικές