Στη σημερινή κρίσιμη οικονομική συγκυρία, η οικονομική ανάπτυξη στην Ελλάδα, μετά από αλλεπάλληλα έτη ύφεσης, είναι ακόμα το ζητούμενο και η μεγάλη πρόκληση. Ωστόσο είναι σημαντικό να απαντήσουμε στο κρίσιμο ερώτημα τί είδους ανάπτυξη θέλουμε; Θέλουμε μια βραχυπρόθεσμη, πρόσκαιρη ανάπτυξη ή μια μακροπρόθεσμη βιώσιμη ανάπτυξη;
Είναι εποικοδομητικό να μάθουμε από τα λάθη του παρελθόντος, κατά το οποίο, η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, εκτός από την εξωστρεφή ναυτιλία και τον τουρισμό, στηρίχθηκε εν πολλοίς στον υψηλό δανεισμό, στην εσωτερική ζήτηση και κατανάλωση η οποία βασίσθηκε στην πιστωτική επέκταση, στις εισαγωγές, στην οικοδομική δραστηριότητα αλλά και σε κάποια δημόσια έργα υποδομών. Σήμερα διαπιστώνουμε, ότι κατά τα παρελθόντα έτη της ευημερίας έλλειπαν κατά τη διάρκεια της μη στέρεης ανάπτυξης, η αειφορία, η εξωστρέφεια, οι εξαγωγές, η καινοτομία, οι παραγωγικές επενδύσεις.
Πλέον είναι πρόκληση αλλά και ευκαιρία, πέραν των απαιτούμενων πολιτικών και μέτρων τόνωσης της ανάπτυξης από την πολιτεία, η εμπέδωση μιας νέας κουλτούρας βιώσιμης ανάπτυξης που θα διαπνέει όχι μόνο τις μακροοικονομικές πολιτικές αλλά και την ελληνική επιχειρηματική κουλτούρα.
Μια κουλτούρα βασιζόμενη σε ένα βιώσιμο και καινοτόμο οικονομικό και επιχειρηματικό μοντέλο με εξωστρεφή κουλτούρα, προσανατολισμένα περισσότερο από ό,τι στο παρελθόν στην αειφορία και τη βιωσιμότητα όχι μόνο με την έννοια της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, το οποίο θα πρέπει να είναι αυτονόητο, αλλά και ως στρατηγικός παράγοντας εταιρικής απόδοσης σε όλη την παραγωγική και εφοδιαστική αλυσίδα, με την παραγωγή προϊόντων ή υπηρεσίες με προστιθέμενη αξία αλλά και σεβασμό στο περιβάλλον και τον καταναλωτή.
Παράμετροι οικονομικής ανάπτυξης
Για να απαντήσουμε στις εν λόγω προκλήσεις, θα πρέπει με βάση τα σημερινά ρεαλιστικά δεδομένα της ελληνικής οικονομίας, να διαπιστώσουμε απλά και πρακτικά αφενός ποιοι είναι οι κύριοι παράγοντες συνεισφοράς μεγέθυνσης μιας οικονομίας, δηλαδή του ΑΕΠ αυτής και αφετέρου πότε αυτή είναι μακροπρόθεσμα βιώσιμη. Βασικές οικονομικοί παράμετροι συνεισφοράς στην οικονομική μεγέθυνση, ανάλογα και με το οικονομικό μοντέλο:
- Δανεισμός (κρατικός και ιδιωτικός)
- Αύξηση των δημόσιων επενδύσεων
- Αύξηση των εισαγωγών
- Τόνωση της ζήτησης – κατανάλωσης προϊόντων και υπηρεσιών
- Αύξηση των άμεσων ιδιωτικών επενδύσεων (εγχώριων-ξένων)
- Αύξηση των εξαγωγών
- Αξιοποίηση των χρηματοδοτικών εργαλείων και προγραμμάτων της ΕΕ
Δεδομένου ότι στην παρούσα συγκυρία στην Ελλάδα, οι τέσσερις πρώτοι πολύ λίγο μπορούν να συμβάλλουν, είναι σαφές, ότι το βάρος πέφτει στους επόμενους τρεις, που είναι η έμφαση στις επενδύσεις και εξαγωγές (δηλ. εξωστρέφεια) και στην αξιοποίηση των προγραμμάτων στο πλαίσιο της ΕΕ (ΕΣΠΑ, Πακέτο Γιούνκερ, Πρόγραμμα Ποσοτικής Χαλάρωσης ΕΚΤ). Στη συνέχεια μετά και την ανακεφαλοποίηση των τραπεζών και τη σταδιακή σταθεροποίηση, μπορούν σταδιακά να συμβάλλουν και οι τέσσερις πρώτοι.
Πέραν όμως των αμιγώς οικονομικών παραμέτρων σημαντικό ρόλο στην επίτευξη ανάπτυξης, παίζουν η πολιτική και οικονομική σταθερότητα, η ασφάλεια δικαίου, η ανάγκη ύπαρξης απλού και σταθερού νομικού και φορολογικού πλαισίου οικονομικής και επιχειρηματικής δραστηριότητας με έλλειψη γραφειοκρατίας και διαφθοράς, η ταχύτητα στη δικαιοσύνη, εξωστρεφές, φιλικό οικονομικό και επιχειρηματικό περιβάλλον με έμφαση στην αειφορία, καινοτομία και εξωστρέφεια.
Παράμετροι βιωσιμότητας της οικονομικής ανάπτυξης
Πότε όμως η οικονομική ανάπτυξη είναι πραγματικά βιώσιμη μακροπρόθεσμα; Αρκούν κάποια μέτρα τόνωσης της οικονομίας από την πολιτεία ή μήπως και ο επιχειρηματικός κόσμος μπορεί να συνεισφέρει προς την κατεύθυνση της οικονομικής μεγέθυνσης; Μήπως χρειαζόμαστε μια αλλαγή κουλτούρας στο ελληνικό επιχειρείν με την αειφορία και την καινοτομία στο επίκεντρο της οικονομικής ανάπτυξης; Ενδεικτικά ορισμένοι βασικοί παράγοντες οι οποίοι συντελούν στη βιωσιμότητα της οικονομικής ανάπτυξης:
- Μέτρα και πολιτικές τόνωσης της ανάπτυξης με μακροπρόθεσμο ορίζοντα βασισμένες στις αρχές τις αειφορίας και βιωσιμότητας, οι οποίες θα πρέπει να αφορούν όλους τους κλάδους της οικονομίας (sustainable governance policies).
- Κουλτούρα αειφορίας που να διαπνέει στρατηγικά σε επίπεδο διακυβέρνησης τόσο τους επιχειρηματικούς φορείς όσο και τις επιχειρήσεις στον ιδιωτικό τομέα, ώστε η αειφορία να αποτελεί συστατικό στοιχείο της εταιρικής στρατηγικής (sustainable corporate governance).
- Οικονομική και επιχειρηματική δραστηριότητα στο πλαίσιο των στόχων του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για Βιώσιμη Ανάπτυξη μέχρι το 2030 και των στόχων Αειφορίας της ΕΕ στο πλαίσιο της ατζέντας ΕΕ 2020 για ευρωπαϊκή, βιώσιμη, ανταγωνιστική οικονομία (Μέχρι το 2020: μείωση των ρύπων διοξειδίου του άνθρακα κατά 20%, αύξηση της ενέργειας από ΑΠΕ κατά 20%, αύξηση της ενεργειακής αποδοτικότητας κατά 20%, 3% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ για καινοτομία/έρευνα κλπ).
- Ένταξη της αειφορίας ως συστατικό παράγοντα της εταιρικής στρατηγικής όχι μόνο ως προς την κοινωνική υπευθυνότητα της εταιρείας αλλά και της εταιρικής απόδοσης, διαπνέοντας όλη την εταιρική αλυσίδα από την παραγωγή ως την κατανάλωση με σεβασμό στο περιβάλλον και τον εργαζόμενο και με έμφαση στα καινοτόμα προϊόντα φιλικά στο περιβάλλον. Αυτοί οι παράμετροι μπορούν να συμβάλλουν τόσο στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας μιας εταιρείας όσο και της εταιρικής απόδοσης (αύξηση κερδών – μείωση κόστους μέσω της καλύτερης χρήσης των πρώτων υλών, αύξηση της παραγωγικότητας και όχι μέσω της μείωσης του μισθολογικού κόστους).
- Επιχειρηματική δραστηριότητα και επιδίωξη μεγέθυνσης της εταιρικής απόδοσης με κοινωνική υπευθυνότητα (Corporate Social Responsibility – Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη).
- Ένταξη της αειφορίας ως συστατικού στοιχείου ανάπτυξης σε κλάδους, στους οποίους η ελληνική οικονομία έχει είτε συγκριτικό πλεονέκτημα είτε παρουσιάζει ευκαιρίες, όπως οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, η έμφαση στην ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών αειφόρου τουρισμού, η στροφή προς πιο μοντέρνες μορφές βιοκαλλιέργειας, η ακόμα μεγαλύτερη έμφαση στα ελληνικά βιολογικά προϊόντα με υψηλή διατροφική αξία και η στροφή στις εξαγωγές αυτών, η ανάπτυξη της βιομηχανίας των φυσικών καλλυντικών, η ανάπτυξη των μοντέρνων μεθόδων ανακύκλωσης, η διαχείριση των αποβλήτων με μεθόδους φιλικές στο περιβάλλον, η μεγαλύτερη έμφαση στην ενεργειακή αποδοτικότητα σε βιομηχανίες και κτίρια, ώστε να αυξηθεί η ενεργειακή αποδοτικότητα με λιγότερο ενεργειακό κόστος κλπ.
- Επένδυση στην καινοτομία και τις νέες τεχνολογίες και σύνδεση της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης με την εργασία, κάτι που θα ενισχύει την απασχόληση υψηλού επιπέδου. Η καινοτομία είναι συστατικό στοιχείο της αειφορίας αλλά και της βιώσιμης ανάπτυξης. Το παράδειγμα της μακροπρόθεσμης επιτυχίας της Silicon Valley το αποδεικνύει.
- Έμφαση και στήριξη της λεγόμενη πράσινης ανάπτυξης με ουσιαστικό τρόπο. Παροχή κινήτρων (πχ ταχύτητα αδειοδότησης, φορολογία κλπ) σε εγχώριες και ξένες επενδύσεις, που προάγουν την αειφορία και τη βιωσιμότητα με σεβασμό στο περιβάλλον και τη δημιουργία μακροπρόθεσμων θέσεων εργασίας.
- Όσον αφορά τις επενδύσεις, θα βοηθήσει η υιοθέτηση από περισσότερες ελληνικές εταιρείες των αρχών του United Nations global Compact για υπεύθυνες επενδύσεις (Principles for Responsible Investments – PRI)
- Στήριξη της κοινωνικής επιχειρηματικότητας (Social Entrepreneurship).
- Ανάπτυξη κουλτούρας υπεύθυνου καταναλωτή με προτίμηση σε προϊόντα παραγόμενα με μεθόδους φιλικές στο περιβάλλον και με υψηλή διατροφική αξία.
- Ανάπτυξη μοντέρνων πόλεων, φιλικών στο περιβάλλον με την ανάπτυξη οικολογικότερων τρόπων μεταφοράς (ηλεκτροκίνηση, ποδηλατόδρομοι, οικολογικά μέσα μαζικής μεταφοράς, sharing tranport).
Παρότι έχουν γίνει κάποια βήματα, ως προς τα παραπάνω, ο δρόμος που έχουμε να διανύσουμε είναι δύσκολος και μακρύς. Είναι σαφές, ότι τόσο σε μακροοικονομικό όσο και σε μικροοικονομικό επίπεδο, η ελληνική οικονομία και ο επιχειρηματικός κόσμος αντιμετωπίζουν στην παρούσα φάση πιο άμεσες προκλήσεις επιβίωσης και κάποιες από τις άνω παραμέτρους ίσως φαντάζουν κάπως δευτερεύουσες. Ωστόσο είναι σημαντικότατες καθότι τώρα είναι που πρέπει να επενδύσουμε σε ένα βιώσιμο οικονομικό μέλλον. Το παράδειγμα άλλων οικονομιών κυρίως της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης, των σκανδιναβικών χωρών αλλά και των εταιρειών σε αυτές τις χώρες, που επένδυσαν εδώ και πολλά χρόνια στην κουλτούρα της αειφορίας, της βιωσιμότητας και της εξωστρέφειας στις οικονομίες τους, σιγά σιγά δρέπουν τους καρπούς αυτής της επένδυσης, ενώ οι εταιρείες που υιοθέτησαν την αειφορία ως στοιχείο της στρατηγικής τους, παρουσίασαν πιο σταθερή ανάπτυξη.
Η συνδυαστική σταδιακή υιοθέτηση των παραπάνω παραμέτρων ή κάποιων από αυτές, μπορεί να συνεισφέρει σε μια πιο στέρεη και βιώσιμη επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας, δίνοντας της μια πιο μακροπρόθεσμη δεύτερη ευκαιρία. Είναι μια μεγάλη πρόκληση αλλά και μια μεγάλη ευκαιρία και μπορεί να δημιουργήσει ελπίδα για τις επόμενες γενιές, αν στηριχθεί σε στέρεες βάσεις και φέρει όχι μια πρόσκαιρη αλλά μια υγιή βιώσιμη ανάπτυξη.
* Το θέμα “Η Αειφορία ως Στρατηγικός Παράγοντας Οικονομικής Ανάπτυξης και Εταιρικής Απόδοσης;”, θα είναι το θέμα Φόρουμ με διακεκριμένους ομιλητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό, στο οποίο το Capital.gr, είναι χορηγός επικοινωνίας και που θα πραγματοποιηθεί στις 1.10.2015, στην Αθήνα, στο Ίδρυμα Θεοχαράκη, μια πρωτοβουλία Οικονομικού Διαλόγου του Διεθνούς μη κερδοσκοπικού Κλαμπ CAPITALS Business Circle. Για περισσότερες πληροφορίες ως προς το Φόρουμ, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα: http://capitalscircle-dialogue.org/.
** Γιάννης Σαλαβόπουλος, ΜΒΑ – Πρόεδρος, CAPITALS Business Circle, διεθνούς Κλαμπ – Μέλος Εποπτικού Συμβουλίου, European Business College
*** Οι απόψεις που εκφράζονται στο παρόν άρθρο είναι προσωπικές
Πηγή: “capital.gr”