σέλφ σέρβις: Χρονιά προάγγελος εξελίξεων το 2019

Ήδη πέρυσι ακόμη μια χρονιά επιχείρησαν να διαχειριστούν τις πιέσεις από την αναβίωση του δικτύου των 361 καταστημάτων άλλοτε της Μαρινόπουλος, που λειτουργεί από την 1η Μαρτίου του 2017 υπό τη διοίκηση της ΕΥΣ με το σήμα Σκλαβενίτης. Η συμφωνία της διάσωσής του έφερε τα πάνω-κάτω στις αλυσίδες σούπερ μάρκετ. Ο απόηχός της εξακολούθησε να έχει ένταση και διάρκεια το 2019 και, όπως όλα δείχνουν, θα είναι αισθητός και φέτος, επηρεάζοντας –με μικρότερη, έστω, ένταση– συνολικά τον κλάδο και χωριστά τις επιδόσεις κάθε δικτύου καταστημάτων. Τη χρονιά χαρακτήρισε και η δυναμική ανάπτυξη της Metro, η οποία συνεχίζει να κερδίζει αργά και σταθερά συνεπεία αφενός της εξελισσόμενης ωρίμανσης του δικτύου της εξαγορασθείσας Αφοί Βερόπουλοι και αφετέρου των στοχευμένων επενδύσεών της στην αναβάθμιση της εταιρικής της ταυτότητας στην επέκταση του δικτύου της στη λιανική και τη χονδρική. Το 2019 χαρακτηρίσθηκε, επίσης, από τις αλλαγές που επέφερε στην πολιτική της ΑΒ Βασιλόπουλος η νέα ηγεσία της, της οποίας το πρώτο μέλημα είναι η επιστροφή της εταιρείας σε πορεία ανόδου των μεγεθών της κόντρα στο βασικό της ανταγωνιστή, την ΕΥΣ. Στο δωδεκάμηνο που μόλις έκλεισε ξεχώρισαν, επίσης, η μεθοδική προσπάθεια της Lidl να αμυνθεί στην αύξηση των μεγεθών της ΕΥΣ, το εγχείρημα της Μασούτης να «ακουστεί δυνατά» στην Αττική μετά την εξαγορά της Προμηθευτικής, η στροφή της Πέντε στις νέες τεχνολογίες με στόχο τη διείσδυσή της στις νεότερες γενιές καταναλωτών, οι επιθετικές κινήσεις της Market In στην περιφέρεια, η διατήρηση των υψηλών ρυθμών ανάπτυξης της Bazaar και η επιμονή της ΑΝΕΔΗΚ Κρητικός να αναπτύσσεται κόντρα στους ισχυρούς με νέα καταστήματα, νέες συμφωνίες εξαγορών και κεντρικές εμπορικές συμβάσεις. Πάντως, ο κλάδος συνεχίζει να αυξάνει τα καταστήματά του παρά το γεγονός ότι συντηρεί κατά γενική ομολογία περισσότερα από τις δυνατότητες της ζήτησης, με αποτέλεσμα να ισορροπεί δύσκολα τη σχέση της προσφοράς με αυτή.

Μπορεί οι αναλυτές να μην έχουν ακόμη μετρήσει όλα τα «κουκιά» του 2019, ωστόσο οι εκτιμήσεις συγκλίνουν στο ότι η χρονιά έκλεισε με αύξηση πωλήσεων κοντά στο 3,4%, αλλά και με εντυπωσιακά μεγάλες αποκλίσεις επιδόσεων μεταξύ των ισχυρών του κλάδου. Το σημαντικό για την οργανωμένη λιανική είναι, πάντως, ότι παγιώνεται η ανοδική πορεία των μεγεθών της και ότι η ανάπτυξή της βασίζεται όχι στις τιμές (το 2019 καταγράφηκε αποπληθωρισμός στην αγορά του κλάδου), αλλά στη σημαντική ανάπτυξη του διατιθέμενου όγκου πωλήσεων. Βάσει στοιχείων της Nielsen έως τις 22 Δεκεμβρίου του 2019 η αγορά εξελισσόταν με ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 3,4%. Τα ταχυκίνητα προϊόντα εμφάνισαν ασθενέστερη άνοδο, περί το 2,2%, οδηγούμενα κυρίως από τα φρέσκα και τα κατεψυγμένα αγαθά, που σημείωσαν μέση άνοδο πωλήσεων 6,3%, ενώ αξιοσημείωτη ήταν και η πορεία των προϊόντων bazaar, των οποίων οι πωλήσεις αυξήθηκαν με ρυθμό 5,8%. Βάσει αξιολόγησης, μάλιστα, των στοιχείων του τρίτου τριμήνου του 2019 διαπιστώνεται ότι τα ταχυκίνητα αγαθά κατέγραψαν άνοδο εσόδων 1,7% σε ετήσια βάση, εμφανίζοντας αποπληθωρισμό τιμών 1,5%, με αποτέλεσμα ο σταθμισμένος όγκος να καταγράψει άνοδο 3,1%. Η Nielsen βασίζει τη μέτρηση του αποπληθωρισμού στην πτώση του ΦΠΑ πέρυσι για ένα μεγάλο αριθμό προϊόντων και στην τόνωση των προσφορών και των προωθητικών ενεργειών, που πλέον επηρεάζουν περισσότερο από το 50% των διακινούμενων προϊόντων.

Ενδιαφέρον έχουν οι μετρήσεις της Nielsen βάσει του κυλιόμενου δωδεκαμήνου. Ειδικότερα, στο δωδεκάμηνο που έκλεισε με το τρίτο τρίμηνο του 2019, τα ταχυκίνητα αγαθά εμφάνισαν άνοδο πωλήσεων 2,1% έναντι του δωδεκαμήνου που έκλεισε στο τρίτο τρίμηνο του 2018, με πληθωρισμό (αντί αποπληθωρισμού στο εννεάμηνο του 2019) 0,4% και σταθμισμένη αύξηση του όγκου πωλήσεων 1,6%.

Το θετικό για τη Nielsen είναι ότι η ανάπτυξη της κλαδικής αγοράς οδηγείται πλέον από την αύξηση του όγκου πωλήσεων κι όχι από τον πληθωρισμό. Πρόκειται για ένα στοιχείο, το οποίο αφήνει μεγάλα περιθώρια αισιοδοξίας για τη φετινή χρονιά, εφόσον, βέβαια, δεν υπάρξουν αναταράξεις εξαιτίας πολιτικών, οικονομικών ή διπλωματικών εμπλοκών, που όλοι απεύχονται. Σε κάθε περίπτωση η αύξηση των πωλήσεων σε όγκο οφείλεται και στην τόνωση της τουριστικής κίνησης. Αυτό τεκμηριώνεται από το γεγονός ότι τα καταστήματα που εδρεύουν σε τουριστικές περιοχές, ειδικότερα στη ζώνη υψηλής συγκέντρωσης ξένων τουριστών, εμφανίζουν ποσοστά διψήφιας ανάπτυξης, επηρεάζοντας, λόγω του μεγάλου αριθμού τους, αισθητά τη συνολική εικόνα του κλάδου. Όσο για τα νέα καταστήματα, η επίδρασή τους, όπως σημειώνουν οι αναλυτές, είναι περιορισμένη στο σύνολο του κλάδου πλην καθοριστική για τα εκάστοτε συγκεκριμένα δίκτυα. Ας δούμε, όμως, πώς περιγράφουν τα ίδια τα στελέχη των αλυσίδων τις επιδόσεις των εταιρειών τους το 2019.

Αν και από την ίδια την εταιρεία δεν υπάρχει πληροφόρηση, παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ότι ο τζίρος του δικτύου της ΕΥΣ το 2019 αυξήθηκε κατά 10% έναντι του 2018. Η χρονιά φαίνεται ότι κύλησε θετικά για την εταιρεία. Η διοίκησή της είδε τα μεγέθη της ΕΥΣ για ένα ακόμη δωδεκάμηνο να διογκώνονται, βάσει του πλάνου που κατήρτισε, στο πλαίσιο της συμφωνίας διάσωσης της Μαρινόπουλος. Όπως εκτιμάται, ο κύκλος εργασιών της ΕΥΣ (Σκλαβενίτης, The Mart, Χαλκιαδάκης, χωρίς τον υπολογισμό του τζίρου από την κυπριακή αγορά) διαμορφώθηκε στα τέλη του 2019 περίπου στα 3,135 δισ. ευρώ έναντι 2,850 δισ. ευρώ ένα χρόνιο πριν, οπότε είχε εκτιμηθεί ρυθμός ανάπτυξης 14% έναντι του 2017. Πέρυσι η μεγαλύτερη ανάπτυξη φαίνεται ότι προήλθε από την περιφέρεια, όπου το δίκτυο άλλοτε της Μαρινόπουλος άργησε να αποδώσει, συγκρινόμενο με το τμήμα του στην Αττική. Όσο για τις υψηλότερες επιδόσεις, αυτές καταγράφηκαν στα πιο πρόσφατα ανακαινισμένα καταστήματα, είτε στην Αττική είτε στην περιφέρεια.

Η προσοχή της αγοράς ήταν πέρυσι στραμμένη εκτός από την ΕΥΣ και στην ΑΒ Βασιλόπουλος, τον δεύτερο σε δύναμη «παίκτη» του κλάδου, ο οποίος επεδίωξε πέρυσι να μηδενίσει τις απώλειες τζίρου από τις πιέσεις που δέχεται δυόμιση χρόνια τώρα από την ΕΥΣ. Επίσημα στοιχεία δεν υπάρχουν για την εξέλιξη των εσόδων της εταιρείας το 2019, ωστόσο, σύμφωνα με τη μητρική της Ahold Delhaize, ήδη από το δεύτερο μισό του έτους η ΑΒ Βασιλόπουλος έχει περιορίσει τις απώλειες εσόδων, εξέλιξη που ενέπνευσε συγκρατημένη αισιοδοξία για ανάσχεση της πορείας καθόδου των πωλήσεών της. Στοχεύοντας ανάλογα, η εταιρεία έχει στραμμένη την προσοχή της στην ανάπτυξη του δικτύου της, το οποίο πέρυσι ενισχύθηκε με περίπου σαράντα νέα καταστήματα, τα δέκα εκ των οποίων εταιρικά και τα υπόλοιπα franchise (AB FoodMarket και AB Shop & Go), μέσω των οποίων η εταιρεία επιχειρεί μια διεισδυτικότερη προσέγγιση του κοινού των πυκνοκατοικημένων περιοχών. Οι επενδύσεις της πέρυσι διαμορφώθηκαν στα 50 εκατ. ευρώ, ενώ ψηλά στην ατζέντα της βρέθηκαν οι εργασίες για τη λειτουργία φέτος του πρώτου της dark store στην Αθήνα –της μονάδας, δηλαδή, στην οποία θα βασιστεί για την αναδόμηση του logistic system, που αφορά τις on line πωλήσεις. Στους βασικούς πυλώνες ανάπτυξης της ΑΒ Βασιλόπουλος βρίσκεται, σημειώνουμε, και η καθιέρωση της αγοραστικής εμπειρίας του omni channel.

Το 2019 ήταν μια θετική χρονιά για τη Lidl, καθώς, σύμφωνα με τη διοίκησή της, η χρήση έκλεισε με τα μεγέθη της εταιρείας να ξεπερνούν τις αρχικές προβλέψεις της. Ο τζίρος της κινήθηκε σε επίπεδα υψηλότερα του 2018, το δίκτυό της ενισχύθηκε με τρία νέα καταστήματα, οπότε έφτασε συνολικά τα 224, η επισκεψιμότητα των καταναλωτών στα καταστήματά της αυξήθηκε και, σύμφωνα με τα στελέχη της, το μερίδιο της αλυσίδας διογκώθηκε το 2019, αγγίζοντας το 16% και έχοντας μειώσει σημαντικά την απόστασή της από το δεύτερο «παίκτη» της κλαδικής αγοράς. Στα στοιχεία που διαφοροποίησαν περαιτέρω την αλυσίδα έναντι του ανταγωνισμού της περιλαμβάνονται και τα νέα της concept καταστημάτων, που της επιτρέπουν πλέον να πλησιάσει περισσότερο τις εμπορικές πιάτσες των μεγάλων πόλεων.

Θετικό χαρακτηρίζεται από τη διοίκηση της Metro το περυσινό δωδεκάμηνο, καθώς ο τζίρος της εταιρείας κινήθηκε ανοδικά κατά 6% και έκλεισε στα 1,260 δισ. ευρώ. Στην τόνωση των εσόδων της αλυσίδας συνέβαλλαν τόσο η λιανική, μέσω της ωρίμανσης της απόδοσης των My Market, όσο και η χονδρική, εφόσον τα Metro Cash & Carry έχουν πλέον «γυρίσει» σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης που πέτυχε το 2019 η Metro, εξασφαλίσθηκαν παρά το γεγονός ότι το επενδυτικό της πρόγραμμα δεν εξελίχθηκε, όπως ανέμενε, δεδομένου ότι εγκαινίασε μόνο δύο νέα καταστήματα, λόγω των γραφειοκρατικών εμπλοκών, που αντιμετώπισε στη φάση των αδειοδοτήσεων. Όσο για την κερδοφορία της εταιρείας, τα στελέχη της εκτιμούν ότι θα βελτιώνεται σταθερά, πράγμα στο οποίο θα συνεισφέρει και η αναδιάρθρωση του δανεισμού της με χαμηλότερο επιτόκιο κατά 1,5 ποσοστιαία μονάδα, αναδιάρθρωση ήδη συμφωνημένη με τις τράπεζες.

Με ρυθμό ανάπτυξης 8% έναντι του 2018 ολοκλήρωσε τη χρήση του 2019 η βορειοελλαδίτικη αλυσίδα Μασούτης, αυξάνοντας τον τζίρο της στα 830 εκατ. ευρώ, με τη συμβολή πλέον και της Αθήνας, όπου το εξαγορασθέν δίκτυο της Προμηθευτικής αρχίζει να ωριμάζει, ενώ ενισχύεται και από νέα καταστήματα, στα οποία επενδύει η Μασούτης. Με τα 56 καταστήματα της πρωτεύουσας η αλυσίδα αριθμεί πλέον 331 καταστήματα, εκ των οποίων τα 309 είναι σούπερ μάρκετ και τα υπόλοιπα 22 cash & carry, ενώ υποστηρίζει με τη μέθοδο του franchise και το σήμα Express Market ακόμη 248 σημεία πώλησης. Στη διάρκεια του 2019 η Μασούτης δημιούργησε πέντε νέα καταστήματα, ενώ προέβη και σε μεγάλο αριθμό ανακαινίσεων. Όπως σημειώνουν στελέχη της, η περυσινή χρονιά εξελίχθηκε θετικά και για το δίκτυο χονδρικής της εταιρείας, που ακολουθεί πλέον πορεία ανόδου του τζίρου του. Σημειώνουμε ότι στη διετία 2018-2019 η Μασούτης επιδότησε τις τιμές της συνολικά με 12 εκατ. ευρώ, προκειμένου να τονώσει την ανταγωνιστικότητά της.

Το 2019 ήταν έτος σταθερότητας για την Πέντε, που λειτουργεί την αλυσίδα σούπερ μάρκετ Γαλαξίας. Ο τζίρος της διατηρήθηκε στο επίπεδο των 450 εκατ. ευρώ που ήταν το 2017. Η εταιρεία αναμένει να κλείσει η κερδοφορία της χαμηλότερα από τα 8,8 εκατ. ευρώ, που ήταν μια χρονιά πριν. Σε κάθε περίπτωση η Πέντε, με την πολιτική τιμών και προωθητικών ενεργειών που ακολούθησε, κατάφερε να διατηρήσει τα κεκτημένα της έναντι των πιέσεων, που δέχθηκε από τον ανταγωνισμό της και κυρίως από τη ΕΥΣ. Σημειώνουμε, μάλιστα, ότι η Πέντε το 2019 δεν απώλεσε τζίρο παρά το γεγονός ότι το δυναμικό των καταστημάτων της ενισχύθηκε από μόλις ένα νέο κατάστημα.

Το 2019 η Bazaar κατάφερε να ενισχύσει αισθητά τα μεγέθη της, καταγράφοντας μια από τις υψηλότερες επιδόσεις στη ζώνη των μικρομεσαίων εταιρειών του κλάδου. Σύμφωνα με στελέχη της εταιρείας, ο τζίρος της υπολογίζεται ότι έκλεισε το 2019 στα 180 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας άνοδο 7% έναντι του 2018. Από τις 7 ποσοστιαίες μονάδες ανάπτυξης, η 1,5 αφορά την οργανική ανάπτυξή της ή, αλλιώς, προσδιορίζει τη μεταβολή του τζίρου σε συγκρίσιμη βάση, ενώ οι υπολειπόμενες 5,5 ποσοστιαίες μονάδες προήλθαν από την επέκταση του δικτύου της εταιρείας με νέα καταστήματα. Πέρυσι η Bazaar δημιούργησε ένα νέο cash & carry και πέντε σούπερ μάρκετ.

Περίοδος έντονης ανάπτυξης ήταν και το 2019 για τη Market In, καθώς η εταιρεία βάσισε την ανοδική της πορεία στην επέκταση του δικτύου της με νέα καταστήματα και στη μεθοδική απόκτηση συνόλων καταστημάτων, που λειτουργούσαν άλλοτε υπό άλλες επωνυμίες, σε αγορές της περιφέρειας. Το 2019 έκλεισε για την αλυσίδα με αύξηση του τζίρου της περίπου στα 320 εκατ. ευρώ έναντι 284 εκατ. ευρώ το 2018 και με την προσθήκη 21 νέων καταστημάτων (εταιρικός στόχος), τα οποία αύξησαν το σύνολο των μονάδων του δικτύου της (Market In και Daily) από τα 177 καταστήματα, που ήταν το 2018, στη ζώνη των 200. Η Market In έχει στο ενεργητικό της ήδη τρεις επιθετικές κινήσεις σε τοπικό επίπεδο: Με την πρώτη απέκτησε τα περισσότερα καταστήματα της πτωχευμένης Καρυπίδης. Η συνέχεια έγινε στη Λάρισα, όπου απέκτησε 7 καταστήματα, τα οποία ήλεγχε η Βλαχοδήμος, ενώ με την τρίτη κίνησή της έθεσε υπό τον έλεγχό της στη Λακωνία τα 7 καταστήματα της επίσης πτωχευμένης Καραγιάννης. Πρόκειται για κινήσεις επέκτασης, βασισμένες σε επιμέρους συμφωνίες της διοίκησης της Market In με τους ιδιοκτήτες των ακινήτων, που στέγαζαν άλλοτε τα εν λόγω καταστήματα.

Το 2019 η διοίκηση της ΑΝΕΔΗΚ Κρητικός είδε το τζίρο της να αυξάνεται θεματικά. Στελέχη της μιλούν για διψήφιο ποσοστό ανάπτυξης –σημειώνουμε ότι οι προβλέψεις της διοίκησής της, όπως καταγράφηκαν στο Πανόραμα των Ελληνικών Σούπερ Μάρκετ 2019, ανέβαζαν τα έσοδά της το 2019 στα 317 εκατ. ευρώ έναντι 256,42 εκατ. ευρώ ένα χρόνο πριν. Σε ενοποιημένη βάση τα έσοδα της ΑΝΕΔΗΚ Κρητικός υπολογίζονται κοντά στα 350 εκατ. ευρώ έναντι 310 το 2018. Η αλυσίδα βασίζει σε μεγάλο βαθμό την ανάπτυξή της στην επέκταση του δικτύου της, το οποίο στο κλείσιμο του 2018 αριθμούσε 202 καταστήματα, ενόσω ο σχεδιασμός της για το 2019 προέβλεπε την προσθήκη ακόμη 30 (βλ. Πανόραμα 2019). Σημαντική συμβολή στην ανάπτυξη της ΑΝΕΔΗΚ Κρητικός έχει και η κεντρική συμφωνία, που συνήψε πέρυσι με τον όμιλο ΕΛΕΤΑ για την τροφοδοσία των καταστημάτων του με το σύνολο των προϊόντων που διακινεί η ίδια. Στο δυναμικό της περιλαμβάνονται από τον Ιανουάριο του 2019 και τα 10 καταστήματα της αλυσίδας ΜΑΚΟ της Θεσσαλονίκης. Πέρυσι η εταιρεία ολοκλήρωσε την απορρόφηση της Γρηγοριάδης στη Βόρεια Ελλάδα και της Μέριμνα στην Αττική. Η παρουσία της εκτείνεται στην Κρήτη, όπου η θυγατρική της CRM έχει συμβάσεις δικαιόχρησης με 100 τοπικά καταστήματα, ενώ ελέγχει και πέντε εταιρικά.

Διψήφιο ρυθμό ανάπτυξης των εσόδων της πέτυχε το 2019 η OK! Anytime Μarket. Το έτος έκλεισε για την εταιρεία με αύξηση τζίρου 13,5% έναντι του 2018 και με κέρδη κατά πολύ υψηλότερα της προηγούμενης χρήσης. Πέρυσι εγκαινίασε πέντε νέα καταστήματα, ανεβάζοντας το συνολικό αριθμό των μονάδων του δικτύου της στις 110, ανακαίνισε ακόμη οκτώ, ενώ προέβη και σε μετεγκαταστάσεις καταστημάτων σε περισσότερο εμπορικές περιοχές. Η OK! Anytime market ως γνωστόν αναπτύσσεται στην Αττική, ενώ ελέγχει και δύο καταστήματα σε Μύκονο και Τζια.