Ευρωπαϊκή λογοδοσία για όλες τις εταιρείες

Ευρωπαϊκή λογοδοσία ενόψει

Στις 29 Σεπτεμβρίου 2014 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υιοθέτησε την οδηγία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την υποχρέωση δημοσιοποίησης μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών από εταιρίες, ανοίγοντας τον δρόμο για την ευρεία υιοθέτηση της ΕΚΕ από τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις.

Για πολλά χρόνια, οι έννοιες Αειφορία και Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη (ΕΚΕ) περιβάλλονταν από τον μανδύα του ακαθόριστου και του μη υποχρεωτικού, αποτελώντας περισσότερο υπόθεση των λίγων, με την πλειονότητα των επιχειρήσεων να αγνοεί τη σημασία τους.

Τα τελευταία χρόνια και παρά την οικονομική δυσπραγία, αρκετές επιχειρήσεις ασπάζονται την αειφόρο φιλοσοφία, αντιμετωπίζοντάς την περισσότερο σαν επένδυση και όχι σαν επιπρόσθετο κόστος. Άλλωστε, εκτός από τις «ρομαντικές» προθέσεις, οι επιχειρήσεις που επενδύουν στην αειφορία και στην ΕΚΕ, αντιλαμβάνονται ότι έτσι αποκτούν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, ενισχύουν την εταιρική τους εικόνα και φήμη, μπορούν να διαχειριστούν κρίσεις, να διαχειρίζονται κινδύνους, να προσελκύσουν επενδύσεις και ικανά στελέχη, αυξάνοντας μακροπρόθεσμα την κερδοφορία τους. Ωστόσο, ο αριθμός των εταιριών αυτών παραμένει μικρός σε σχέση με τον αριθμό των εταιριών που δραστηριοποιούνται στον ευρωπαϊκό χώρο. 

Όπως όλα δείχνουν, αυτή η εποχή λαμβάνει τέλος και μια άλλη ξεκινά, με νέες προοπτικές όσον αφορά στην εταιρική υπευθυνότητα και τη λογοδοσία, η οποία πλέον αποκτά υποχρεωτικό χαρακτήρα.

Στις 29 Σεπτεμβρίου 2014, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υιοθέτησε την οδηγία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την υποχρέωση δημοσιοποίησης μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών από εταιρίες. Αυτό σημαίνει ότι οι εταιρείες θα πρέπει να δημοσιοποιούν στοιχεία σχετικά με εργασιακά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά θέματα, καθώς και στοιχεία για ανθρώπινα δικαιώματα, διαφθορά και δωροδοκία. Το εν λόγω ρυθμιστικό πλαίσιο διαμορφώθηκε έπειτα από διαβουλεύσεις και απαιτήσεις των κοινωνικών εταίρων, για μεγαλύτερη διαφάνεια και λογοδοσία στον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων, ειδικά των εισηγμένων, που έχουν μεγάλο αντίκτυπο στο περιβάλλον δραστηριοποίησής τους .

Αξίζει να σημειωθεί ότι η Οδηγία λαμβάνει υπόψη τις επιβαρύνσεις που επιβάλλονται στις μεσαίες επιχειρήσεις, παρέχοντας στα κράτη μέλη την επιλογή να απαλλάξουν τις επιχειρήσεις αυτές από την υποχρέωση δημοσιοποίησης μη οικονομικών πληροφοριών στην έκθεση διαχείρισής τους. Συγκεκριμένα, η υποχρέωση αυτή απευθύνεται σε δημοσίου ενδιαφέροντος επιχειρήσεις (π.χ. εισηγμένες επιχειρήσεις, τράπεζες, ασφαλιστικούς οργανισμούς, κ.ά) που κατά μέσο όρο απασχολούν περισσότερους από 500 εργαζόμενους και είτε ο ισολογισμός τους υπερβαίνει τα 20 εκ. ευρώ, είτε ο καθαρός κύκλος εργασιών τους υπερβαίνει τα 40 εκ. ευρώ.

Αναμένεται ότι πάνω από 6.000 επιχειρήσεις στην ΕΕ θα επηρεαστούν από αυτές τις αλλαγές και μόλις 150 περίπου στην Ελλάδα, ωστόσο, είναι φανερό ότι η θεσμοθέτηση ενός ισχυρού νομικού πλαισίου που θα υποχρεώνει τις επιχειρήσεις να δημοσιεύουν μη οικονομικά στοιχεία, διαφορετικά να λογοδοτούν (report or explain), είναι πλέον γεγονός, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε επίπεδο χωρών. H Οδηγία, η οποία ενθαρρύνει τη συμμόρφωση με τα υπάρχοντα διεθνή πρότυπα λογοδοσίας, βρίσκεται ήδη σε ισχύ, ενώ αναμένονται και οι διευκρινιστικές διατάξεις και οδηγίες της Ευρωπαϊκή Επιτροπής προς τα κράτη μέλη τα οποία πλέον αναλαμβάνουν το βάρος της εφαρμογής της. Ωστόσο, σημαντικές εξελίξεις αναμένονται μετά τη διετία, αφού τόσο χρόνο υπολογίζεται ότι χρειάζεται κάθε κράτος προκειμένου να ενσωματώσει την Οδηγία στην εθνική νομοθεσία.

Μέχρι σήμερα, ένας μεγάλος αριθμός εταιριών προέβαινε στη δημοσιοποίηση της περιβαλλοντικής και κοινωνικής επίδοσης, μέσω των απολογισμών αειφορίας. Με βάση τις νέες ευρωπαϊκές απαιτήσεις θα πρέπει να προσαρμόσουν ανάλογα τη διαδικασία του reporting, παρακολουθώντας παράλληλα και τις εθνικές εξελίξεις.

Στην Ελλάδα, η υιοθέτηση Εθνικής Στρατηγικής για την ΕΚΕ βρίσκεται σε εξέλιξη και είναι αναγκαία όσο ποτέ. Το Σχέδιο για την Εθνική Στρατηγική, το οποίο πρόσφατα αποτέλεσε αντικείμενο δημόσιας διαβούλευσης, υπογραμμίζει την αναγκαιότητα η Πολιτεία να συμβάλλει έτσι ώστε οι επιχειρήσεις και οι πολίτες, να συμπράξουν σε μια αναπτυξιακή διαδικασία που στηρίζεται στην ισόρροπη οικονομική μεγέθυνση, στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και στην κοινωνική συνοχή (triple bottom line). Σύντομα λοιπόν και η Ελλάδα θα προστεθεί στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης που διαθέτουν εθνικό σχέδιο δράσης για την ΕΚΕ, σε συμμόρφωση με τις διεθνείς απαιτήσεις.

Αναμφίβολα, οι νέες εξελίξεις θα αλλάξουν το τοπίο της αειφορίας στην Ευρώπη, εναρμονίζοντας και κινητοποιώντας κράτη και οργανισμούς, οι οποίοι θα προχωρήσουν τη λογοδοσία ένα βήμα παραπέρα, εγκαινιάζοντας μια εποχή διαφάνειας.  

Μιχάλης Σπανός, Διευθύνων Εταίρος, Global Sustain