Ομιλία του κ. Αθανάσιου Πολυχρονόπουλου, Γενικού Διευθυντή της Polyeco Α.Ε., στο Συνέδριο Economist (13th Roundtable) στην Αθήνα

«Επιχειρηματική ηθική και πράσινη ανάπτυξη»

Στη σημερινή περίοδο της διεθνούς οικονομικής κρίσης, τόσο η επιχειρηματικότητα, όσο και η ηθική της διάσταση, στην ύπαρξη ή την ανυπαρξία της, τίθενται υπό αμφισβήτηση. Συχνά δε, σε απόλυτη δαιμονοποίηση.

Στον αντίποδα, η πράσινη ανάπτυξη, δείχνει να ξεπερνά σταδιακά, τα όρια «της μόδας», του απαραίτητου στοιχείου που χαρακτηρίζει μία χώρα ή μία επιχείρηση μοντέρνα, και να γίνεται στοιχείο πολιτικής και οικονομικής ανάλυσης, αντικείμενο κοινωνικής δικτύωσης (social networking), κριτήριο ταυτότητας για Πολίτες, Πολιτικούς, Κόμματα, Ομάδες, Κινήσεις, Οργανισμούς και ΜΚΟ.

Στην τρέχουσα δε συγκυρία, η πράσινη ανάπτυξη προβάλλεται ως πανάκεια τόσο στα προβλήματα, απασχόλησης και κερδοφορίας που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις, όσο και στο έλλειμμα κοινωνικής ευθύνης που επέφερε η άναρχη οικονομική υπερ-ανάπτυξη, συμπληρωματική δε, ως πράξη κοινωνικής ευθύνης, με την έννοια της φιλανθρωπίας.

Εντούτοις, η πράσινη ανάπτυξη δεν αποτελεί κλάδο επιχειρηματικής δραστηριότητας. Δεν είναι τμήμα ενός business plan. Δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ως απαραίτητο εξάρτημα, μέσο φοροαπαλλαγής ως δωρεά ή bonding incentive σε οποιαδήποτε επιχειρηματική δραστηριότητα.

Η πράσινη ανάπτυξη είναι ένα αυτοτελές, αυτόνομο, ολοκληρωμένο, νέο μοντέλο ανάπτυξης. Είναι μία καινούρια μορφή επιχειρηματικότητας. Ένα πρότυπο που αφορά και χαρακτηρίζει κάθε μορφή οικονομικής δραστηριότητας.

Η πράσινη ανάπτυξη συνιστά ένα αναπτυξιακό πρότυπο που θέτει στο επίκεντρο τον άνθρωπο μέσα σε ένα υγιές και αναπτυσσόμενο φυσικό περιβάλλον. Η πράσινη ανάπτυξη προϋποθέτει και οδηγεί ταυτόχρονα, στην ορθολογική αξιοποίηση και χρήση των φυσικών πόρων, της διαρκούς προστασίας του περιβάλλοντος, της διασφάλισης ποιότητας και υγείας για τον Άνθρωπο. Ως τέτοια, είναι η μόνη ανάπτυξη που δικαιωματικά, αν μπορεί να επιτραπεί η αξιολόγηση αυτή, μπορεί να χαρακτηριστεί ως ηθική.

Όσο κι αν σε ορισμένους ακούγεται οξύμωρο, η ανάπτυξη μπορεί να έχει ηθική υπόσταση. Ακόμα περισσότερο, η κερδοφορία μπορεί να είναι απολύτως ηθική.

Άλλωστε, η ηθική δεν είναι έννοια σχετική, δεν αφορά αποκλειστικά τη θεωρητική φιλοσοφία, δεν ταυτίζεται με το νόμο. Η ηθική είναι έννοια απόλυτη που αναφέρεται σε προσωπικές και συλλογικές αποφάσεις και κυρίως, συμπεριφορές, οι οποίες έχουν αντίκτυπο στη φήμη και κυρίως, στην συνολική κοινωνική επίπτωση των εμπορικών και παραγωγικών επιλογών που καθορίζει.

Ως εκ τούτου, η επιλογή της επιχειρηματικής ηθικής στις λειτουργίες, την οργάνωση, την παραγωγή, τη διοίκηση μιας εταιρείας, είναι συνειδητή επιχειρηματική απόφαση. Και είναι απόφαση που λαμβάνεται μόνον από την ηγεσία της εταιρείας. Στο πλαίσιο αυτό, ο «ηγέτης» αποτελεί το πρότυπο τόσο εντός όσο και εκτός εταιρείας. Είναι εκείνος ή εκείνη που δημιουργεί την επιχειρηματική υπευθυνότητα. Είναι το πρόσωπο που δεν αρκείται στην τήρηση του νόμου ή των εορταστικών επιταγών για να καταστήσει την εξωστρέφεια της παραγωγής του, κοινωνική. Αλλά φροντίζει να διαποτίζει τις δραστηριότητες της επιχείρησής του με αρχές και αξίες σεβασμού προς τον άνθρωπο και την κοινωνία. Είναι εκείνος που θέτει τα σωστά πρότυπα συμπεριφοράς, τρόπου ζωης, επιχειρηματικών συμφωνιών, πάνω σε βάσεις ηθικής, ειλικρίνειας, άμιλλας, χωρίς κριτήρια μονοπωλιακής υπεροχής και επιβολής στην αγορά, τους πελάτες, τους προμηθευτές.

Μπορούμε όμως σήμερα να μιλάμε για επαναφορά σε αρχές, αξίες και ηθικές επιχειρηματικές συμπεριφορές; Είναι δυνατόν την εποχή των golden boys σε ένα πλαίσιο στρεβλής και κατά συνέπεια, αποτυχημένης ανάπτυξης όπως αποδεικνύει και η παγκόσμια οικονομική κρίση, να συζητάμε για ένταξη της επιχειρηματικής ηθικής στα υφιστάμενα μοντέλα λειτουργίας και planning των επιχειρήσεων; Αρκεί άραγε η περικοπή των bonus ή των εξωτικών προορισμών για διοργάνωση εταιρικών συνεδρίων;

Η απάντηση πρέπει να είναι ομόφωνα, όχι. Η διεθνής κρίση δεν είναι ένα τυχαίο και συγκυριακό γεγονός. Η διεθνής κρίση είναι η αποκάλυψη της λανθασμένης επιλογής μοντέλου ανάπτυξης, προόδου, κερδοφορίας. Και αυτό αποδεικνύεται από τα αποτελέσματά της, στην κάμψη των οικονομικών μεγεθών παγκοσμίως, την εξάντληση των πλουτοπαραγωγικών πηγών, την καταστροφή του περιβάλλοντος με την ένταση του φαινομένου θερμοκηπίου και φυσικά, την αύξηση των ανέργων σε όλες τις χώρες και σε όλους τους τομείς οικονομικής δραστηριότητας.

Προκύπτει επομένως επιτακτική, η ανάγκη εξεύρεσης ενός νέου μοντέλου ανάπτυξης που θα προσφέρει δυνατότητες πολυσχιδούς επιχειρηματικής δραστηριότητας, θα απομονώνει τις παθογένειες του συστήματος που σήμερα βρίσκεται σε κρίση, και φυσικά, θα μπορεί να κερδίσει άμεσα, τη μέγιστη δυνατή κι ευρεία κοινωνική αποδοχή και υποστήριξη.

Το μοντέλο αυτό μπορεί να είναι η πράσινη ανάπτυξη.

Η πράσινη ανάπτυξη είναι η οικονομική και βιομηχανική επανάσταση του 21ου αιώνα. Είναι το επόμενο αλλά απολύτως ασφαλές για τον άνθρωπο, το φυσικό περιβάλλον, τις πηγές και την οικονομία, βήμα.

Αξιοποιώντας στο μέγιστο δυνατό βαθμό τις νέες τεχνολογίες, η πράσινη ανάπτυξη, προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα τόσο σε επιχειρηματικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο.

Συγκεκριμένα, σε μία περίοδο κατά την οποία οι νέοι επιστήμονες δυσκολεύονται να βρουν, όχι πλέον μία θέση εργασίας, αλλά μία δουλειά, το πράσινο αναπτυξιακό μοντέλο βασισμένο εξ ολοκλήρου στην αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών, υπολογίζεται ότι, στην Ελλάδα μόνον, δύναται να δημιουργήσει 256.000-403.500 θέσεις εργασίας ως το 2020, σύμφωνα με έκθεση της Greenpeace. Αξίζει να σημειωθεί ότι, ήδη σήμερα απασχολούνται στους κλάδους τεχνολογιών πράσινης ενέργειας περί τα 2,5 εκατομμύρια άνθρωποι διεθνώς.

Η στροφή προς την πράσινη ανάπτυξη εκτός από νέες θέσεις εργασίας δημιουργεί και νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες. Ενδεικτικά μόνον, η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, οι “πράσινες μεταφορές”, η οικολογική δόμηση, η διαχείριση και αξιοποίηση των αποβλήτων, αποτελούν παραδείγματα με εξαιρετικές προοπτικές.

Εάν θα επιθυμούσαμε δε, να μιλήσουμε με συγκεκριμένα παραδείγματα, δεν θα μπορούσα να μην παρουσιάσω την εταιρεία Polyeco.

Η εταιρεία Polyeco ιδρύθηκε το 2001 και αποτελεί μέχρι σήμερα, την πρώτη και μοναδική βιομηχανία ολοκληρωμένης διαχείρισης και αξιοποίησης αποβλήτων στην Ελλάδα.

Συνοπτικά, η Polyeco μεταξύ άλλων, αξιοποιεί τα απόβλητα, μετατρέποντάς τα σε δευτερογενές καύσιμο, επεξεργάζεται υλικά συσκευασίας, παρέχει προσωρινή αποθήκευση και μεταφορά αποβλήτων που δεν μπορούν να επεξεργαστούν και αξιοποιηθούν στην Ελλάδα προς το εξωτερικό, διαχείριση μπαταριών και λαμπτήρων, διαχείριση αποβλήτων στεγνοκαθαριστηρίων και συνεργείων βαφής αυτοκινήτων.

Η αφορμή και το κίνητρο για τη δημιουργία της, ήταν τα επιτυχημένα αποτελέσματα ερευνητικού προγράμματος της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας, στο οποίο συμμετείχαν το Πανεπιστήμιο Πατρών, το Πανεπιστήμιο Κρήτης, το ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος, τα τσιμέντα ΤΙΤΑΝ και η Τεχνική Προστασίας Περιβάλλοντος Α.Ε. του Ομίλου Ιωάννη Πολυχρονόπουλου.
Ασφαλώς, η ανάπτυξη της πράσινης επιχειρηματικότητας απαιτεί επενδύσεις. Επενδύσεις σε υλικοτεχνική υποδομή, σε εκπαίδευση προσωπικού, σε δημιουργία νέων δικτύων πωλήσεων, σε στροφή της παραδοσιακής παραγωγικής διαδικασίας προς τις νέες τεχνολογίες, επενδύσεις στο χρόνο.

Αν η επένδυση στο χρόνο φαντάζει όμως ανασταλτική σε ορισμένους για την στροφή της επιχείρησής τους προς την πράσινη ανάπτυξη, τόσο οι νέες και καθαρές τεχνολογίες όσο και οι λοιπές επενδύσεις, αποφέρουν άμεσα αποτελέσματα.

Συγκεκριμένα, σε μία εποχή μέγιστης αξιοποίησης του Internet, τα λεγόμενα κοινωνικά δίκτυα (social networks – Twitter, Facebook, κ.λπ.), μπορούν να δημιουργήσουν και να διαδώσουν το προϊόν και την εταιρεία σε ελάχιστο χρόνο. Με τον τρόπο αυτό, αφενός αναπτύσσεται και διαχέεται σε εξαιρετικά μεγάλο αριθμό ανθρώπων η εταιρική ταυτότητα και η «φήμη» της πράσινης επιχείρησης με μηδαμινό σχεδόν κόστος. Αφετέρου δε, δημιουργούνται βάσεις νέων πελατών και εν δυνάμει ενδιαφερομένων συνεργατών για το δίκτυο πωλήσεων.

Αξίζει να σημειωθεί στο σημείο αυτό, το παράδειγμα ενός νέου group στο facebook, του econews.gr που αφορά το βασικό ειδησεογραφικό portal για το Περιβάλλον στην Ελλάδα, όπου σε μία μόλις εβδομάδα, ενεγράφησαν 1000 και πλέον νέοι υποστηρικτές/εν δυνάμει πελάτες του portal.

Ταυτόχρονα, οι επενδύσεις σε υλικοτεχνική υποδομή αλλά και στη γνώση, αποτελούν εχέγγυο επιτυχίας καθώς η επιχείρηση θα είναι διαρκώς σύγχρονη και «μέσα» στις επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις.

Δεν πρέπει όμως να παραβλέψουμε σε καμία περίπτωση, την συνεισφορά της πράσινης επιχειρηματικότητας και στον κοινωνικό ιστό. Συγκεκριμένα, οι νέες θέσεις εργασίας και κυρίως, σε νέους επιστήμονες δημιουργούν τις συνθήκες εργασιακής ασφάλειας και προοπτική, που με τη σειρά τους θωρακίζουν την κοινωνική συνοχή και ισορροπία και διασφαλίζουν ποιότητα ζωης.

Επιπλέον, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι, η πράσινη επιχειρηματικότητα προσφέρει σημαντικές προοπτικές ανάπτυξης της υπαίθρου και αποκέντρωσης της οικονομικής δραστηριότητας. Σε μία χώρα όπως η Ελλάδα στην οποία, η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού ζει και εργάζεται στην Αττική με αποτέλεσμα την ανισόρροπη γιγάντωση και τον κορεσμό ακόμα και σε καθαρό αέρα, ταυτόχρονα με τη συνακόλουθη ερήμωση της επαρχίας, η αποκέντρωση της οικονομικής δραστηριότητας θα έχει πολλαπλά και πολλαπλασιαστικά οφέλη.

Καταρχήν, η αντιστροφή της αστυφιλίας με αποτέλεσμα την αναζωογόνηση και κυρίως, την ανάπτυξη της υπαίθρου με δραστηριότητες που θα ξεπερνούν τις παραδοσιακές φθοροποιές για τη φύση και τις φυσικές πηγές πλούτου (πχ. δημιουργία οργανικών καλλιεργιών, κατάργηση των σπάταλων σε υδάτινους πόρους, οικονομικών δραστηριοτήτων, κοκ).

Δεύτερον, η δημιουργία ανταγωνιστικών προϊόντων στις εγχώριες και διεθνείς αγορές, σύμφωνα με τα «πράσινα πρότυπα» και η ανάπτυξη σημαντικής εξαγωγικής δραστηριότητας.

Τρίτον, η βελτίωση των συνθηκών ζωης στην ύπαιθρο, με την σωστή διαχείριση και αξιοποίηση των αποβλήτων, που θα διασφαλίσουν τόσο την υγεία των κατοίκων (πχ με την κατάργηση των ανεξέλεγκτων χωματερών, κοκ), όσο και την εισαγωγή μίας νέας νοοτροπίας σεβασμού στο πεπερασμένο φυσικό περιβάλλον, με σημαντικές επιπτώσεις ακόμα και στην εικόνα της χώρας και την προσέλκυση ποιοτικού τουρισμού.

Και τέλος, η δημιουργία νέων και σύγχρονων υποδομών στις περιοχές, μικρές ή μεγάλες, που θα εγκατασταθούν οι πράσινες επιχειρήσεις και οι συνακόλουθες υποδομές προς όφελος των Πολιτών που θα τις συνοδεύουν (πχ. Από αθλητικά κέντρα, οργανισμούς τυποποίησης, ιατρεία, κοκ).
Κυρίες και κύριοι, η λέξη κρίση στα κινεζικά ταυτίζεται με την έννοια της ευκαιρίας. Και στη χώρα του μέτρου, του ήθους, της ανθρωποκεντρικής διανόησης, της αφθονίας σε ανανεώσιμους πόρους, η πράσινη ανάπτυξη μπορεί να αποτελέσει νέα και πολλά υποσχόμενη επιχειρηματικά ηθική ευκαιρία.

Η ευκαιρία αυτή δεν μπορεί όμως να δημιουργηθεί και να αξιοποιηθεί χωρίς την συνδρομή καίριων προϋποθέσεων.

Καταρχήν, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα οφείλουν να θεσπίσουν κίνητρα δανειοδότησης για επιχειρήσεις που επιλέγουν πράσινες δραστηριότητες. Αυτό μπορεί να γίνει είτε μέσα στα υφιστάμενα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, με τον εμπλουτισμό των προϊόντων τους με εκείνα που θα αφορούν αμιγώς «πράσινες επιχειρήσεις». Είτε με τη δημιουργία μίας νέας τράπεζας που θα απευθύνεται αποκλειστικά σε «πράσινες επιχειρήσεις».

Με τη σειρά του, το ίδιο το Κράτος οφείλει να αποφασίσει σοβαρά και υπεύθυνα την εφαρμογή των υφιστάμενων νόμων, τόσο εγχώριων όσο και ευρωπαϊκών για την πράσινη επιχειρηματικότητα, την πράσινη ανάπτυξη και την προστασία του Περιβάλλοντος.

Τέλος, εξαιρετικά σημαντικό είναι να αποδεχθούμε όλοι όσοι επιλέγουμε να λειτουργήσουμε με τις αρχές της επιχειρηματικής ηθικής υλοποιώντας έργα πράσινης ανάπτυξης, ότι η απόδοση της επιλογής μας αυτής απαιτεί χρόνο και υπομονή.

Κλείνοντας, θα ήθελα να σημειώσω ότι, σήμερα, το βασικό ζητούμενο είναι η απαλλαγή της επιχειρηματικής ηθικής από το ιδεολογικό φορτίο που της προσδίδει φιλοσοφικό και θεολογικό περιεχόμενο. Η επιχειρηματική ηθική δεν είναι θεωρητικό case study. Είναι συγκεκριμένη επιχειρηματική πρακτική, που απαιτεί και προϋποθέτει σαφείς στόχους, πόρους, business plan. Αντίστοιχα, η πράσινη ανάπτυξη δεν είναι ιδεολογική πρόταση ή αποκλειστικά κομματικής χρήσης.

Είναι οικονομική πρόταση, που στηρίζεται σε δράσεις, επενδύσεις, συνέργειες.

Η επιχειρηματική ηθική και η πράσινη ανάπτυξη είναι ο κοινός δρόμος προόδου, αειφόρου ανάπτυξης και κοινωνικά υπεύθυνης οικονομικής δραστηριότητας. Είναι η μοναδική επιλογή μακροχρόνιου ορίζοντα και μάλιστα χωρίς ημερομηνία λήξεως, καθώς βασίζεται σε ορθολογική αξιοποίηση των πόρων και του φυσικού περιβάλλοντος. Αποτελεί με άλλα λόγια, το δρόμο που θα ανατρέψει τη φορά της φθοράς του φυσικού περιβάλλοντος, του κορεσμού πλουτοπαραγωγικών πηγών, και θα δημιουργεί αληθινό και χειροπιαστό κοινωνικό μέρισμα. Με άλλα λόγια, θα είναι επωφελής για όλους τους Πολίτες, τους εργαζόμενους, την Κοινωνία.

Σας ευχαριστώ.